ოთარ ჭილაძე

2. patrioti (Off)
[ 27 Aug 2013, 18:17 ]
ოთარ ჭილაძის უკანასკნელი ინტერვიუ

მწერალი რომ თავისი ქვეყნის "თანამდევი სულია" - ეს კარგა ხანია ვიცით და დროდადრო დიდი მწერლის შემოქმედების კითხვისას კიდევ ერთხელ ვადასტურებთ ამ ჭეშმარიტებას. რამდენი წელიც უნდა გავიდეს, ვიდრე საქართველო საქართველო იქნება, ოთარ ჭილაძე მის თანმდევ სულად დარჩება. ამიტომაც ყველა კითხვა, რომელიც შეიძლება გაჩნდეს ერის ცხოვრებაში, პასუხს მისი კლასიკოსის შემოქმედებაში იპოვის. ათეული წლების წინ დაიწერა "გზაზე ერთი კაცი მიდიოდა".

ამ წიგნს 2010 და 2011 წლების გასაყარზე. ქართული პროზის საგანძურის სერიით მიიღებს მკითხველი. მაშინაც კი, როცა ეს წიგნი იწერებოდა და ვერავინ წარმოიდგენდა იმას, რაც დღეს ჩვენს სახელმწიფოს სჭირს, ოთარ ჭილაძისათვის ბევრი რამ იყო ცხადზე ცხადი. რატომ არ გვეღირსა ნანატრი ძლიერი საქართველო? რატომ ვხვდებით ყოველ ახალ წელს ილიასეული "რა გითხრათ, რით გაგახაროთი"? იქნებ იმიტომ, რომ საკმარისად არ გვინდოდა, ოცნება ასრულებულიყო... ამის თაობაზე ოთარ ჭილაძე 2008 წლის დეკემბერში, "კვირის პალიტრის" #49-ში გამოქვეყნებულ ინტერვიუშიც გვეუბნება:

"შიში გამართლდა. თუმცა, უკეთესის მოლოდინი მაინც შემრჩა. მომავლის შიშიც და უკეთესის მოლოდინიც უაღრესად ადამიანური გრძნობაა, მე ვიტყოდი, აუცილებელი თვისებაა სიცოცხლისა და ვიდრე ადამიანი ცოცხალია, არც მომავლის შიში გაუნელდება, არც უკეთესის მოლოდინი. მომავლის შიშს თავად მომავლის გაურკვევლობა აჩენს, ხოლო, უკეთესის მოლოდინს ჩვენი თანდასწრებითა თუ ჩვენი თანამონაწილეობით მიმდინარე ცხოვრება განაპირობებს. აქედან გამომდინარე, ერთიცა და მეორეც, დალხინებულზე მეტად, გაჭირვებულ ადამიანს უმძაფრდება. ასე რომ, არაფერია გასაკვირი, ერთდროულად მომავლის შიშიც მქონდეს და უკეთესის მოლოდინიც...

უამრავი ჩვენი თანამემამულის მსგავსად, ვერც მე გამოვიჩინე საჭირო სიფხიზლე. იმდენად ვიყავი აღტაცებული დავითის ხუთჯვრიანი დროშით, ფალიაშვილის მუსიკაზე შექმნილი ჰიმნითა თუ ბაგრატიონთა აღდგენილი გერბით, რომ იტყვიან, ცა ქუდად არ მიმაჩნდა, დედამიწა - ქალამნად. მაგრამ, როგორც მოსალოდნელი იყო, ხანმოკლე აღმოჩნდა ჩემი სიხარული. ჯერ საგანგებო კომისიისგან შერჩეული გერბის ნაცვლად მისი იმიტაცია შეგვრჩა ხელში. ყალყზე შემდგარი ლომები და სამეფო გვირგვინი ნებისმიერ სხვა ქვეყნის გერბზეც შეიძლება გამოისახოს, ხოლო, ოქროს საწმისის, დავითის შურდულისა და ქრისტეს კვართის გამოსახვა მხოლოდ ჩვენ შეგვეძლო ჩვენს სახელმწიფო გერბზე.

ფეოდალური წარსულის ამსახველი» სიმბოლიკა, რაც ჩვენს ზოგიერთ ოპონენტს ჩამორჩენილობად მიაჩნია, პატივისცემის გრძნობას თუ არა, ინტერესს აუცილებლად გაუჩენდა სხვა ხალხებს ჩვენ მიმართ. ჰერალდიკის ენა მეტად შთამბეჭდავია და მდიდარი, თუკი გესმის და იცი მისი დანიშნულება.

ასე რომ, ხანმოკლე სიხარულს უკვე ლამის ცხოვრების წესად ქცეული გაურკვევლობა და დაძაბულობა მოჰყვა ისევ, გერბის გაუბრალოებას კი ძნელად წარმოსადგენი და კიდევ უფრო ძნელად ასახსნელი შეცდომების მთელი ნაკადი, რაც მთავარია, თითქოს შეგნებულად ჩადენილი ჩვენი სულიერი, ფიზიკური თუ ფსიქოლოგიური მდგომარეობის შესამოწმებლად, იმის დასადგენად, თუ რამდენად ადეკვატური იქნებოდა ჩვენი, როგორც ხალხის, რეაქცია ამა

თუ იმ პოლიტიკურ თუ პოლიტიზებულ მოვლენასთან დაკავშირებით.

მაგალითად, წინ აღვუდგებოდით დავით აღმაშენებლის ძეგლის ხელყოფას, ეროვნული მწერლობის, მეცნიერების, სპორტის, საერთო კულტურის უგულვებელყოფას, სამხრეთ ოსეთის, ამ უაღრესად საბჭოური, კრემლში შეთითხნილი ცნების აღდგენას, სვანეთის აფხაზეთის გადაკეთებას ზემო აფხაზეთად, ახალი მიწების მიმატებას უკვე ისედაც დაკარგული ტერიტორიებისთვის, თუ ყურსაც არ შევიბერტყავდით (როგორც მოხდა კიდეც) და კვლავაც მხოლოდ სოციალური პრობლემების გამო, დროგამოშვებით ავუმხედრდებოდით ხელისუფლებას, რაც მონობაში შეძენილი ბედოვლათობის კიდევ ერთი გამოვლენაა და მეტი არაფერი. მოკლედ...

ბევრი რამ შეგვეშალა, მაგრამ (და ეს კიდევ უფრო შემაშფოთებელია), შეცდომების გამოსწორებას კი არ ვცდილობთ, ახლებს ვამატებთ. ვერ გაგვირკვევია, ვერც მწერლებს და ვერც ჟურნალისტებს, ეს შეცდომები მართლა შეცდომებია, ანუ მართლა ჩვენი უმწიფარობის, უვიცობისა და უწვრთნელობის შედეგია, თუ შეგნებული, დაგეგმილ-დამუშავებული პროექტის მეთოდური, თანამიმდევრული განხორციელება დროსა და სივრცეში.

ყოველ შემთხვევაში, ნამდვილად არსებობს ამგვარი ეჭვის საფუძველი, მით უფრო მწერლისთვის, რადგან მწერალმა თვითონაც არ იცის, რეალობაა მისთვის მთავარი, თუ წარმოდგენილი... და მაინც, ამ ბოლო დროს, ბევრი ისეთი რამ მოხდა ჩვენში, რისი წარმოდგენაც კი დაუშვებლად მიმაჩნია...
სამწუხაროდ, ქართველმა ხალხმა ამჯერად ვერ გამოიჩინა მისთვის დამახასიათებელი გონიერება, ვერ აუღო ალღო ქვეყანაში მიმდინარე პროცესებს და ერთხელ კიდევ დაისაჯა...

სამართლიანად, რადგან არც უკითხავს, რა ხდება, რატომ ხდებაო, როცა მის დიდებულ მეფეს, უკანონოდ შემოპარულ მიგრანტივით, უბოდიშოდ აძევებდნენ საკუთარი სატახტო ქალაქიდან. ასევე არ შეშფოთებულა, როცა პარლამენტმა ერთხელ უკვე მისგანვე გაუქმებული "სამხრეთ ოსეთი" აღადგინა, რაც პოლიტიკურ ენაზე უცხო სახელმწიფოს არსებობის აღიარებაა საქართველოს ისტორიულ ტერიტორიაზე.

ასევე არ შეშფოთებულა, როცა სვანეთის აფხაზეთს, სადაც ქართველის გარდა, არასოდეს უცხოვრია სხვა ეთნოსის წარმომადგენელს, ზემო აფხაზეთს არქმევდნენ, რაც იგივე "სამხრეთ ოსეთობას" ნიშნავს და იმათ სასარგებლოდ გადადგმული ნაბიჯია, ვისაც ამჟამად ეკუთვნის აფხაზეთი.

ძნელი სათქმელია, რატომ მოხდა ასე. ხალხი, რომელსაც ეროვნული ღირსებისა და სიამაყის გრძნობა უჩლუნგდება, ბიოლოგიურ სიცოცხლეს, მართალია, აგრძელებს, მაგრამ კი არ მრავლდება, სხვა ხალხებში ითქვიფება, ილექება... საკუთარს კი არ ქმნის, სხვათა შექმნილს იმეორებს, ხოლო სხვა კულტურის მექანიკური გამეორება ერის თვითმკვლელობას ნიშნავს და, ბუნებრივია, აღარ არის საინტერესო დანარჩენი მსოფლიოსთვის.

იმედი მაქვს, ჯერ კიდევ არ მივსულვართ აქამდე, მაგრამ შეიძლება მალე მივიდეთ, თუკი არც ამჯერად მოვეგებით გონს, არც ამჯერად ამოვიღებთ ხმას, არც ამჯერად გამოვიღებთ ხელს".

ოთარ ჭილაძე
[Pasuxi][Cit]|

4. patrioti (Off)
[ 27 Aug 2013, 18:24 ]
მზად ვარ გისმინო და გემსახურო

მზად ვარ გისმინო და გემსახურო.
ქარში იშლება დეკემბრის თოვლი
და მღერის შენი მძიმე საყურე,
გაბრუებული დეკემბრის თოვლით.

(მე ალბათ დიდხანს მექნება ვალი,
მაგრამ ვიქნები სულ მხიარული.
ეს გაუმარჯოს შენს ეშმაკ თვალებს
და სარკეებში ნასწავლ სიარულს).

სარკმელში ისევ თოვლი ირევა
და ჰყვება თავის უბრალო ამბავს.
და სკამზე, როგორც ნანადირევი,
ჰკიდია შენი ლამაზი კაბა.
[Pasuxi][Cit]|

6. patrioti (Off)
[ 27 Aug 2013, 18:35 ]
დევებით სავსე ქუდი (პოემა)

"იყო სამი ძმა.

თქვეს ერთხელ ამ ძმებმა, მოდი გავიყარნოთო. უფროსს ერგო სახლები, მეორეს_ მამული, მესამეს_ ერთი ქუდი. ეუბნება ამ ძმებს:_ ამ ქუდზე მოვხნა, დავთესო, ვჭამო თუ ვსვაო. ეს რა ღვთის წყრომააო!
_რაც არი, არი! ეგ იყო შენი წილიო, _უპასუხეს ძმებმა.
_კარგიო, კეთილად მოგახმაროთ თქვენი წილი, მე კი წავალო.
მიდის ერთ ტყიანში, დიდი ჯოხი უჭირავს ხელში. მაღალი ქუდი იყო, მოედო ხის ტოტებს, მოეხადა და ჩამოუვარდა. ეს ბიჭი ისედაც გაგულისებულია, დანა კბილს არ უხსნის. აიღო და თავისი ჯოხი ერთი ორჯერ დაარტყა ამ ქუდს: შე ასეთო და ისეთო, თავზეც არ ჩერდებიო!
უცებ გამოვარდა იმ ქუდიდან ორი უზარმაზარი დევი.
_რა გაგჭირვებია, რომ გამოგვრეკე ამ ქუდიდანაო.
_როგორ რა გამიჭირდა, მშია და მწყურია, ამაზე მეტი რა უნდა მიჭირდესო!
დატრიალდნენ ეს დევები, გაუშალეს სუფრა, აჭამეს და მერე ქუდში შეძვვრნენ ისევ ისე.
თურმე, რამდენი ბეწვიც არის ამ ქუდში _ იმდენი დევია შიგ. რამდენჯერაც დაარტყამს ჯოხს, იმდენი დევი გამოვარდება"

(ქართული ზღაპრიდან)

მე ჯადოსნური ქუდი მახურავს,
ჩემი ერთგული დევებით სავსე.
მხოლოდ იმიტომ, რომ მემსახურონ,
ამდენი დევი დავისვი თავზე.

და ერთი უნდა ავდგე და ვცადო,
მეც უნდა ვცადო ამქვეყნად ბედი.
რასაც ვიპოვი, კვლავ ქვაზე დავდებ,
სხვა არაფერი არ მინდა მეტი.

მე სხვანაირი ვიყავი ადრე,
სულ სხვანაირად ბრწყინავდა მთვარეც
და უფრო ხშირად ვცხოვრობდი ხათრით,
ჩემი სურვილის და სულის გარეთ.

და მე შემეძლო ვიღაცის გამო
დამეთმო ფიქრი_ ვიღაცის თხოვნით.
მერე კი ვწუხდი და მთელი ღამე
დოლების ხმაზე დნებოდა თოვლი.

ასე მოქმედებს ჩემზე ამინდი,
მე ვმალავ, მაგრამ ჯერ კიდევ ვღელავ,
ჯერ კიდევ მტკივა, მაგრამ არ მინდა,
რომ თანაგრძნობით შემხედოს ყველამ.

ქუდი, რომელიც ბედმა მარგუნა,
მე დამიფარავს მტრისგან ყოველთვის,
სანამ სიკვდილი მომიკაკუნებს
და ყურში ჩუმად მეტყვის: მოვედი.

მაგრამ იქამდე ჩემს ერთგულ დევებს
ექნებათ ჩემი რწმენა და რიდი
და მათ თვალებშიც სინათლე შევა,
რასაც მე მხოლოდ სინათლედ ვთვლიდი.

მე ვივლი ქვეყნად და ხიფათები
გამიმდიდრებენ სულს და გონებას.
ზოგჯერ ვარსკვლავი დაიბადება,
ზოგჯერ ვარსკვლავიც შეიბოლება.

მე უკვე ვიგრძენ სიცოცხლის მადლი
და უკვე ვიცი, რას ნიშნავს ფიცი
და ისიც ვიცი, რომ დროზე ადრე
არა აქვს ფასი არც ცრემლს, არც სიცილს.

და სულში იბრძვის ახალი სიმი
წვიმით გაჟღენთილ ტოტივით მძიმე,
მე კი ვიზოგავ შენს ფერმკრთალ ღიმილს,
ვით ბოლო სანთელს და ბოლო იმედს.

ისევ ანთია შენი სახელიც,
ისევ ზარივით ჰკიდია ცაზე
და სადგურები თვალებს ახლელენ
დაუმთავრებელ სიზმრებით სავსეს.

და იქნებ მითხრა, რაში აქვს სული,
რაში აქვს ეშმაკს სული და ღონე.
მე გაურკვეველ სიზმრებში ვცურავ
და შეუმჩნევლად ვნებდები მორევს.

მაგრამ მე მახსოვს, სად შეწყდა კვალი
და სად ვიწამე ბუნების ძალა
და ნუ მთხოვ ძმობას, მე მინდა ქალი,
თუ ჩემი ნეკნი, ქცეული ქალად.

მე შენს მისამართს ვეძებდი დღემდე
ხახაგამშრალი მტვრით და დუმილით.
და აი, ახლა, ყველაფრის შემდეგ,
მიბზუის თავი, როგორც ყურმილი.

გესმის?_ მოვიდა განკითხვის ჟამი
და მოიშორე ზედმეტი ტვირთი.
შენ უკვე სხვა ხარ, რადგან ეს ღამე
ჩვეულებრივი ღამეა სხვისთვის.

მე ასე მსურდა, თუმცა მახსოვდა,
რომ ყველაფერი მთავრდება უცებ.
და გაჩაღებულ სახაბაზოდან
პურის სურნელი აძღობდა ქუჩებს.

ქვებზე კი იწვა სინათლის ზოლი
და მე მაშინვე მითხრა მდინარემ:
თუ არ აიღებ_ ინანებ ბოლოს
და თუ აიღებ_ მაინც ინანებ.

მე კი ავიღე და ამის მერე
ხანჯლის პირივით ბასრი ჩრდილები
აფათურებდნენ ჩემს სულში ხელებს,
როგორც მთვრალები ან დაჭრილები.

და განუწყვეტელ ცახცახად ქცეულს
და ჩემს დაბნეულ ფიქრში ჩაკეტილს,
ვიზეპირებდი შენს ლამაზ სხეულს,
როგორც მოწაფე პირველ გაკვეთილს.

მაგრამ დღეები სადღაც გარბოდნენ
და სიჩქარეში სხვები დალოცეს.
და როგორც მთვარის თეთრი ნაფოტი,
მე შენი სული მედო თაროზე,_

როგორც ყველაზე ძლიერი ხატი,
ანდა ქვეყანა, რომელსაც შევრჩი...
და მე შემეძლო მეხილა ცხადად
რაც იგულისხმა ბუნებამ შენში...

ბნელში სადგურის საათი ელავს
და სემაფორი თავისთვის ღვივის.
მე ვმალავ, მაგრამ ჯერ კიდევ ვღელავ,
მე მტკივა, მაგრამ ვეჩვევი ტკივილს.

ზედიზედ ქრება ფანჯრებში შუქი,
ფანჯრები ასე ხუჭავენ თვალებს.
და თუ აქ სადმე არ არის უკვე,
ეშმაკიც უნდა გამოჩნდეს მალე.

რომ შეიცვალოს ხმები და გზები
და სულში ღამე დამკვიდრდეს ბნელი.
მე კი ასაკიც არ მაძლევს ნებას,
რომ განზრახულზე ავიღო ხელი...

მატარებელი კივილით მიჰქრის,
ცნობისმოყვარე ყურებით სავსე
და ერთმანეთში არეულ ფიქრებს
ძალით გვაჩეჩებს და გვახვევს თავზე.

კუთხეში ყვინთავს ბებერი ქალი
და თვალებს მხოლოდ ხანდახან ახელს,
როგორც ძველ სკივრებს...
და ვგრძნობ, რომ მალე
მე თვითონ ვეტყვი ჩემს გვარს და სახელს.

მე თვითონ ვეტყვი და დამჭკნარ ხელებს
მივანდობ ჩემი მგზავრობის მიზეზს
და მოედება ღიმილი ნელა
ბებერ გონებას, ქარივით ფხიზელს.

_დედაშვილობას, მიშოვე წყალი,
სამაგიეროდ გასწავლი რამეს.
და ცოდვასავით ბნელი და მხდალი
ბორბლებს ღრიალით გაურბის ღამე.

მე მიმაქვს წყალი და ვცდილობ სწორედ
მეჭიროს ჭიქა მღვრიე და ცივი,
მე მართლა ვცდილობ და თითებს შორის
ვგრძნობ გაურკვეველ და ახალ ტკივილს.

მთებზე დახტიან მუქი ლანდები
და ბრწყინავს მთვარე, მარად მდუმარე.
_ როცა გიცდიან, ნუ აჩქარდები
და როცა ეძებ, სხვებს დაუმალე. _

ამბობს ბებერი და ბებერს არ ჰგავს
და კალთით არწევს მთვარის წიწილებს
და ეჭვი, როგორც ახალი ლაქა,
მეხამუშება და ვერ ვიძინებ.

უეცრად სარკმელს აწყდება რიყე
და უსასრულოდ ხარხარებს ხიდი...
და, რა თქმა უნდა, ეშმაკი იყო,
მე რომ უმწეო მოხუცად ვთვლიდი.

მე გამეღვიძა ძალიან ადრე,
მტკიოდა თავი, მიხურდა სახე
და, ალბათ, მხოლოდ ასაკის ხათრით
ვიკითხე, მაგრამ ვეღარსად ვნახე.

ხოლო ჩამტვრეულ ფანჯრიდან ქარი
ეზიდებოდა ტყეებს და ღრუბლებს
და კეთილ ნოეს კიდობნის დარად
ყველაფერს მშვიდად იტევდა კუპე.

გესმის? თუ გესმის?_ დაუდგა ხანი
და სიბნელიდან გამოდის ბავშვი
და კოშკებივით ამაყად დგანან
შენი მაღალი ფეხები ქარში.

და შენს გარშემო სავსეა ქუჩა
შენი გინებით და შენი ქებით
და ზოგი თვალებს იმიტომ ხუჭავს,
რომ ბნელში უკეთ განჭვრიტოს გზები.

ქუდში კი ბორგავს ჩემი ლაშქარი
და ჭრაჭუნობენ მძიმე ლახტები.
მათ შეუძლიათ მთები წაშალონ,
თუ, რა თქმა უნდა, მე დავთანხმდები.

მე კი არასდროს არ მივცემ ნებას,
არ გამოვუშვებ არასდროს გარეთ:
ამ მთების ჩრდილი გულებზე წვება
ყოველთვის, როცა ამოდის მთვარე.

ან იქნებ მე ვარ ასე მშიშარა,
იქნებ მე მადევს სულზე ურდული
და თან ვშრიალებ, როგორც ნიჟარა
გამოფიტული და გაქურდული.

და ვცხოვრობ, როგორც ერთგული წევრი
ბრმათა და ყრუთა მშვიდი არტელის
და სულ მგონია, რომ სხვებზე ბევრი
მაქვს საფიქრალიც და სადარდელიც.

დე, იყოს ასე, მაგრამ მე ვიცი
უეცრად გამქრალ სიცოცხლის ფასი.
მე შევიკარი ხელები ფიცით
და სინანულით შევცვალე ბრაზი...

მე მეგობარი მომიკვდა წუხელ,
ასე ჩიტები კვდებიან მხოლოდ,
როდესაც ვეღარ უძლებენ წუხილს
და ნებდებიან ბოლოს და ბოლოს.

მე დილით მზეზე გავფინე გვამი
და მოვრთე ნუშის ნედლი ტოტებით
და გავუმხილე, რომ ყოველ ღამე
მიყვარხარ ძლიერ და გელოდები.

გზაში გაეხსნათ ტოტებს კვირტები
და უცებ ვიგრძენ ყვავილის სითბო
და კვლავ წამომცდა ღმერთის დიდება:
მეგონა გვამი ყვაოდა თვითონ.

მე მივდიოდი ზევით, სულ ზევით
და სამარისთვის ადგილს ვარჩევდი.
მძიმე ლოდები მოჰქონდათ დევებს
და ქვითინებდნენ, როგორც ბავშვები.

და როცა უკვე ვხურავდით ბუდეს,
პირველად მაშინ მომინდა უცებ,
რომ ატირებულ დევების გუნდით
მოვჩვენებოდი ქალაქის ქუჩებს.

ქალაქი იწვა მდინარის პირას
გაქვავებული და დაბურული.
მზეზე ბრწყინავდა მინა და კირი
და ქარს მიჰქონდა თივის ბულული.

მხოლოდ ქალაქის მძიმე კარებთან
თვლემდა გუშაგი ჩაჩქანის ჩრდილში
და გზად არავინ არ ჭაჭანებდა,
ალბათ მთვლემარე გუშაგის შიშით.

მე ვუყურებდი გუშაგის სახეს
და გაქვავებულ ქალაქის კედელს
და კედლის იქით გამოჩნდა ბაღი,
როგორც სინათლე წყვდიადის შემდეგ.

ის უცხო ბაღი გუგებს მიპობდა,
მწვანე ცულებით მიპობდა გუგებს.
ზოგან ყვაოდა, ზოგან მწიფობდა,
ზოგან ფოთოლი ცვიოდა უკვე.

და ქარმა მითხრა, რომ ფოთლებს შორის
ჩემთვის მალავენ შანთებს და ღვედებს,
რომ ერთი თავი აკლია სწორედ
ქალაქის მაღალ და მაგარ კედელს.

და შენი მშვიდი შუქის მძებნელი
ვზომავდი მანძილს კედლიდან ცამდე
და ცარიელი მატარებლები
მატარებლების ფიტულებს გავდნენ.

და კვლავ ხმაური მოწყურდა ყურებს,
დიდი ხმაური დიდი ცოდვების
და როგორც ჩემი მეგობრის სული,
გადავაყარე ქალაქს ტოტები.

გადავაყარე ტოტები ნუშის,
როგორც ნახშირი ჩაფერფლილ ღუმელს.
და რასაც ჩემთვის ვფიქრობდი გულში,
ყველას მაგივრად ვფიქრობდი თურმე.

და ამოძრავდა ქალაქი ისევ.
გამოჩნდა ბოლიც, სისხლივით თბილი.
ქალაქელები ისრესდნენ კისრებს,
დაბნეულები ხანგრძლივი ძილით.

და დამტვერილი ჭადრების მწკრივიც
თანაბრად იდგა ყველა კარებთან
და განცდილ თრობას, თრთოლვას და ტკივილს
გვინაწილებდა და გვაძალებდა.

მე მივდიოდი და აღტაცებით
ვუთვალთვალებდი ჭადრების ალერსს,
ვით ნათელ ცირკში ჯარისკაცები
ნახევრად შიშველ და მოქნილ ქალებს.

რეკავდა, სადღაც რეკავდა ზარი
და წრიალებდნენ ქუდში დევები
და ავტობუსის მოთენთილ მგზავრებს
მუხლებზე ეწყოთ მზის ნამტვრევები.

მე ავირჩიე პატარა სახლი
წვიმით გარეცხილ ფერდობზე მდგარი,
ყველა დანარჩენ სახლებზე მაღლა,
გარემოცული მზითა და ქარით.

რაფაზე იწვნენ მუქი ჩრდილები
და მთელ სარკმელში ყვაოდა ნუში
და უცებ ვიგრძენ, რომ ტკივილებით
განთავისუფლდა რაღაცა სულში.

ეს იყო ლექსი...
და ლექსის ჩრდილში
ერთად მღეროდა ნდობაც და ეჭვიც
და მე ის ხელში ავიღე შიშით,
როგორც ველურმა ბრჭყვიალა კენჭი.

მას ჰქონდა შენი უბრალო სახე,
მე კი ვაქებდი და ვადიდებდი,
რომ გამეყიდა და საყდრის გლახებს
არ დაკარგვოდათ ღმერთის იმედი...

გარეთ თანდათან იზრდება ქარი
და გაცრეცილი ჭადრები თითქოს
უცებ კარგავენ შნოსა და მარილს
და საქორწილო საწოლის სითბოს.

მაგრამ დევები იქნევენ კეტებს:
მათ მოწონთ ქარის თამამი მარში,
მათ მოწონთ ქარი და უფრო მეტად
მოწონთ ქალების ყურება ქარში.

მე არ ვუწყრები ჩემს სულელ დევებს
ქუდში დევობას გადაჩვეულებს,
როდესაც ფარდებს ცახცახით ხევენ
და უკივიან ლამაზ სხეულებს.

მე არ ვეძებდი დევების ძალას
და სულ შემთხვევით გავხდი პატრონიც
ჯადოსნურ ქუდის, რომელსაც ვმალავ
და ისევ ვნატრობ, რასაც ვნატრობდი.

მე კი ვნატრობდი, რომ სანატრელი
არ ამხდენოდა სხვისი წყალობით.
მყოფნიდა შენი სუსტი სანთელიც
და მარტო შენთან მოსვლას ვჩქარობდი.

და ღმერთმა იცის, ხვალ სად ვიქნები
ან რომელ ჩრდილში მივეტმასნები,
თუ გამითავდა შენზე ფიქრები,
როგორც გადამწყვეტ წუთში ვაზნები.

რას მიშველიან მაშინ დევები,
რის მაქნისია მათი ეშვები,
თუ ყელზე საბელს თვითონ შევიბამ,
თუ მოვდუნდები და მოვეშვები.

რადგან ეს ქუდიც, ყველაფრის შემძლე,
შენ დამახურე, იმედად თავზე
და მიხარია, რომ ისევ გეძებ
შენი სინათლით და სიცხით სავსე.

ყელამდე სავსე შენდამი ზრუნვით,
როგორც ზღვა თევზით და ტყე ფრინველით.
და მიხარია, რომ ისევ ბრუნავს
ქვეყანა_ დიდი და საკვირველი...

ქუჩებში ვეღარ ეტევა ქარი
და ხარაჩოსთან ფუსფუსებს კაცი,
რომ არ მოუსწროს ავდარმა გარეთ
მისი სხეულის და სულის ნაწილს.

მე უცებ ვიგრძენ, როგორ გამიშვეს,
თითქოს აქამდე მიჭერდნენ ძალით
და როგორც ხელი ნაცნობ კლავიშებს,
შენს ნაფეხურებს გამოყვა თვალი.

გესმის? უშენოდ ჩემი ხელები
გვანან უნავოდ დარჩენილ ნიჩბებს
და ყოველ წუთში ზღვა მეჩვენება,
მაგრამ ვეჩვევი და აღარ ვიმჩნევ.

მე ზღვის ხმაური მახშობდა ძილშიც
და ვუსხლტებოდი საზარელ თევზებს
და, როგორც იქნა, დავძლიე შიში
და კვლავ ამტკივდნენ ფიქრები შენზე.

მე მთელი ღამე ზღვაში ვცურავდი,
დაბრმავებული აფოფრილ ქაფით
და დიდი თევზი ფრთა მახურავდა,
რომ ავცდენოდი გზასა და ნაპირს.

მაგრამ მოვარდა მიწიდან ქარი
და შეტრიალდა თევზიც მაშინვე
და განახლებულ სიმღერის დარად
გავყევი მინდვრებს მზეში გაშლილებს.

გესმის? გამოჩნდი! მე იმდენს ვფიქრობ,
რომ შემიძლია შეგეხო კიდეც,
მაგრამ ყოველთვის თითქმის და თითქოს
და მერე დიდხანს ვიმშვიდებ თითებს.

შრიალებს შენი თამამი კაბა,
როგორც სინათლის და ცის მარაგი
და ქალაქს დაღლილ გემივით აბამს,
რომ არ დაიმსხვრას ქვებზე ქალაქი.

ის მოლოდინით ავსებს აივნებს
და ყველაფერზე მღერის ჩიტივით.
მაგრამ ღამდება და კვლავ ყაიმით
მთავრდება დღის და ღამის ჭიდილი.

ხოლო ქალაქის გაშლილ დაფაზე
თამაშს შავები იწყებენ ისევ
და პურის სუნით მთვრალი ხაბაზი
იმშრალებს ოფლით გახვითქულ კისერს.

შენ უკვე წევხარ, ან ახლა წვები,
სინათლეს აქრობ და ბნელში იხდი,
მაინც ვერ უნდა შენიშნონ სხვებმა,
რაც მე შევნიშნე შენში და მივხვდი.

კვლავ უსასრულოდ იღვრება მთვარე
შენს გაშლილ თმებში და შიშველ მხრებზე
და დაეჭვებულ მიჯნურის დარად
ოთახში კაცის ნაკვალევს ეძებს.

და კიდევ ერთი ვარსკვლავი ჩნდება,
როცა ცახცახით გეხვევა მთვარე
და როგორც შენი უმცროსი დები,
ნუშის ხეები ფხიზლობენ გარეთ.

მე კი მარტო ვარ, ძალიან მარტო
და თავთან მიდგას წყალი და წიგნი
და უცებ ვამჩნევ, რომ აღარ მართობს
კაცი, მცხოვრები ამ წიგნის შიგნით.

თუმცა მე ჩემი გზისა და ბედის
ერთგული ქმარი ვიყავი მუდამ,
მე ჯერ ვცხოვრობდი და მერე ვწერდი,
როგორ ვცხოვრობდი_ კარგად თუ ცუდად...

სადღაც კივიან მატარებლები
და აფხიზლებენ ჩათვლემილ ქალაქს
და შენი მშვიდი შუქის მძებნელი
ვამშვიდებ ფიქრებს და ვიკრებ ძალას.

ქალაქზე წვება სადგურის ბოლი,
მაგრამ მინები მაინც ბრწყინავენ
და დასიზმრებულ ვარსკვლავებს შორის
სძინავთ ჩემს დევებს, როგორც მფრინავებს.

როგორც მფრინავებს, რომლებიც ციდან
ზვერავდნენ მიწას ცოტა ხნის წინათ
და ახლა სძინავთ, მშვიდებს და დიდებს,
ვარსკვლავებს შორის წვანან და სძინავთ.

ისინი დიდხანს დაჰქროდნენ ცაში
და ვარსკვლავებზე აჰქონდათ მიწა
ხოლო მათ ლტოლვას, თამამს და საშიშს,
შენი კეთილი სინათლე იცავს.

შენ იცავ, რადგან შენც კარგად იცი,
რომ ეს გონების ბრალია მხოლოდ,
ხოლო სხეული სავსეა მიწით
და კვლავ მიწიერ ცხოვრებით ცხოვრობს.

და სანამ ქვეყნად არსებობს კიდევ
თეთრი და შავი, ტკბილი და მწარე,
სუსტი და მძლავრი, მცირე და დიდი,
არსებობს მზე და არსებობს მთვარე _

მეც ვიარსებებ და მგზავრის დარად
უცებ გაჩენილ ფიქრებს ავყვები.
ჩემი შემყურე დევების ჯარიც
იცხოვრებს მშვიდი ცით და ზრახვებით.

ჩემში იქნება დევების ძალა,
სანამ მიყვარხარ და მეყვარები,
სანამ გრძელდება და ფეთქავს კვალი
და სასწაულად გთვლიან თვალები...

ცახცახებს მთვარე და ერთი შეკვრა
მთვარის ნაწნავი აყრია ქუჩებს
და პოეტების მოწყენილ ძეგლებს
ძეგლების ბედი ბეზრდებათ უცებ.

ისინი დგანან, დგანან და სჯერათ,
რომ უნდა იდგნენ ყოველთვის ასე
და ვარსკვლავებით შეკრული ჭერი
მთელი სიმძიმით აწვებათ თავზე.

ისინი დგანან, რომ ნახონ სხვებმაც
ჯიუტი სახე ტანჯვის და მსხვერპლის
და დაიჯერონ, რომ მათი ვნება
ისევ ცეცხლია და არა ფერფლი.

და ისევ, როგორც უცხო სხეული,
გარინდებულა წყვდიადში ძეგლი,
მიწიერ თრთოლვას გადაჩვეული
და გაკაწრული დუმილის ეკლით.

ძვირფასო! სიტყვას აქვს თავის ფასი,
ზომა და წონა, სუნი და ფერი
და ისიც ყველა ჩვენგანის მსგავსად
იცინის, ტირის, ოცნებობს, მღერის.

მეც ჩემი სიტყვა რწმენას მავალებს
და მაჯილდოვებს ყველა უფლებით.
და აი, უკვე ყივის მამალიც
და იღვიძებენ გარეუბნები.

და იბრუნებენ ქუჩები ისევ
ძეგლებს და ცოცხალ ადამიანებს,
მაგრამ მეც მთვლიან სიცოცხლის ღირსად
გზები, რომლებიც ვერ გავიარე.

და იქნებ სჯობდეს, რომ უსასრულოდ
და ზღაპრად ქცეულ ოცნების მსგავსად
გაგრძელდეს შენი ნათელი სული
და იყოს ასე: ყველგან და არსად.
[Pasuxi][Cit]|

7. patrioti (Off)
[ 27 Aug 2013, 18:37 ]
ო. ჭილაძე, ამონარიდი რომანიდან: "მარტის მამალი"

"...თუმცა, შეიძლებოდა, უფრო იოლიც ყოფილიყო, საჭიროც არ გამხდარიყო საათის გამოგონება, რადგან ღმერთს თავიდან ოცდაათი წლის სიცოცხლე დაუდგენია კაცისთვის. არა მარტო კაცისთვის, საერთოდ, ყველა სულიერისთვის - გეყოფათ და თავზეც გადაგივათო - მაგრამ, თუ იცით, ვის აურ-დაურევია ყველაფერი? ვისა და, ვირსა! არა, ბატონო, ოცდაათი წელი ძალიან ბევრია ჩემთვისო, ოცდაათ წელს რა გამაძლებინებს ვირადო, ვირობა თქვენ ადვილი ხომ არ გგონიათო.

ძალიან მაგრად დამდგარა, ნამდვილად ვირული სიმტკიცე გამოუჩენია და გაუტანია კიდეც თავისი. ვირს ძაღლი და მაიმუნი აჰყოლია. ჯერ ძაღლი, მერე მაიმუნი. ძაღლს უთქვამს:
- ჩემმა მტერმა იყეფა და იღრინა ოცდაათი წელიო, მაინც არავინ დამიფასებს ამაგსო. მაიმუნს კიდევ - დამბლა მომივა ამდენი მანჭვა-გრეხითო.

გაგიჟებულან ბედის მწერლები, თქვე სულელებო, გაძლევენ, ხომ არ გართმევენო, მაგრამ აღარ მოუცვლიათ იმათ ფეხი, აღარ გადაუთქვამთ სიტყვა. ბედის მწერლებს დაუხურავთ დავთრები, ვერ ჩაუწერიათ ღმერთის დადგენილება, ღმერთს კი შესცოდებია თავისი შექმნილი ცხოველები და ათ-ათი წლის სიცოცხლეღა დაუტოვებია იმათთვის. მაშინ კაცსაც ამოუღია ხმა, ახლა ის გაცეცხლებულა, მეც წინააღმდეგი ვარ შენი გადაწყვეტილებისო, ოღონდ, ვირის, ძაღლისა და მაიმუნის მსგავსად, კი არ მებევრება შენი ნაწყალობევი სიცოცხლე, მეცოტავებაო; ოცდაათ წელიწადში ან რისი დანგრევა მოვასწრო, ან რისი აშენებაო; რა მოვიპოვო და რა შევიძინოო; სხვა თუ არაფერი, ბავშვები მაინც ხომ უნდა დავაყენო ფეხზეო.
ღმერთს შუბლი შეუკრავს, მოღუშულა. მართლაც, როგორი ამბავია, ტალახიდან კაცი შეჰქმნა, ის კი აგიხტეს, კრიჭაში ჩაგიდგეს, არ მომწონს, არ გეთანხმები, მეტი მინდა, უკეთესის ღირსი ვარო. მაგრამ ღმერთი კი არ გაბრაზებულა, შესცოდებია გაუმაძღარი ტალახი. აბა, რიღას ღმერთი იქნებოდა და რიღას შემქმნელი, თუ წინასწარვე ვერ განსჭვრეტდა, რა ძვირი დაუჯდებოდა ეს პირველი გაბრძოლება თიხის კაცუნას. მოკლედ, რაც ვირისთვის, ძაღლისთვის და მაიმუნისთვის დაუკლია, იმისთვის მიუმატებია და იმ დღიდან დაწყებულა იმის უბედურებაც.
თავის კუთვნილ ოცდაათ წელს რომ მოათავებს, მერე ოცი წელი ვირულად შრომობს, თავჩაღუნული, მუხლჩაუხრელი, თავის დროზე ჭამაც აკლია და თავის დროზე ძილიც. მაგრამ თუ რამეს იძენს, იმ ოც წელიწადში იძენს, კაცური ჟინითა და ვირული შრომით. შემდეგი ოცი წელი, კაცური ჟინითა და ვირული ჯაფით მოპოვებულს, ძაღლივით დაჰყეფს და დარაჯობს - გალოკილ ძვალს ვერ მოპარავ. ღამით შუქს არ აქრობს, კეტმომარჯვებულს სძინავს, ოცჯერ მაინც ადგება თბილი ლოგინიდან და ოცჯერ მაინც დაათვალიერებს თავის კარ-მიდამოს, საკუჭნაოებს, სარდაფებს, ორმოებს, ქვევრებს, სადაც წინა ოცი წლის მონახვეჭი აქვს დაბინავებული და მარტო ადამიანური სიწუწკის გამო კი არ იქცევა ასე, ძაღლური, შეძენილი, მიმატებული ბუნებაცა სთხოვს - ეხალისება. ხოლო, თუ გაუწყრა ღმერთი და მაიმუნის ოცი წელიც იცხოვრა, ბოლოს აუცილებლად გამაიმუნდება თვითონაც. თუმცა, თვითონ გაბავშვებას ეძახის ამას..."
[Pasuxi][Cit]|